Çocuğunuzun hayali arkadaşı varsa endişe etmeyin. Normal gelişimin bir parçası olan hayali arkadaşlar, çocukların yaşamlarındaki değişimlerle baş etmesine yardımcı olabilirler.
Hayali arkadaşı olan çocukların hayal güçleri ve yaratıcı zekaları yüksektir. Bu durum zamanla kendiliğinden yok olup gider.
1) Hayali arkadaş nedir?
Hayali arkadaş, hayal ile gerçek arasındaki farkın çok belirgin olmadığı okul öncesi dönemde görülen bir durumdur. Genelde 3-4 yaş grubu çocuklarda sık rastlanır. Hayali arkadaşı olan çocuklar genellikle tek çocuk ya da ailenin ilk çocuğudur. Dışarıdan bakıldığında endişe verici bir durum gibi gözükse de aslında normal gelişimin bir parçası olan hayali arkadaşlar çocukların yaşamlarındaki stres ve değişimlerle (boşanma, kardeş doğumu, taşınma, hastalık veya ailede ölüm olayı) baş etmesine yardımcı olabilir. Bazı çocuklar tüylü bir oyuncağı ya da bebeği arkadaş olarak seçerken, bazıları da başka hiç kimsenin göremeyeceği bir hayali arkadaş yaratırlar. Hayali arkadaşların isimleri ve belirli bir kişilikleri olabilir, çocuk onlarla oynar, konuşur veya bazen de ona kızar, nefret eder.
2) Hayali arkadaş ne işe yarar?
Oyun oynarken arkadaşlık eder. Yaratıcı oyunlar kurmasını ve farklı oyunlar oynamasını sağlar. Diğer çocuklarla anlaşmayı öğrenmesine yardımcı olur. Farklı davranış ve duyguların güvenli biçimde denenmesine destek olur. Çocuğun baskı altında hissettiği durumlarla başa çıkmasını ve tersine durumu kontrol edebilmesini sağlar. Erişkinleri içine almadığı özel bir yaşam alanı yaratır. Çocuğun korku ya da öfke gibi güçlü duygularla yüzleşmesini kolaylaştırır. Çocuk kendini stres altında hissettiğinde ona yardım eder. Örneğin ebeveynlerinden birine küsmüş olan çocuk aynı durumu hayali arkadaşı ile yaşayıp sorunu çözümlemenin yollarını arar. Bazı çocukların duygularını dışa vurmalarını sağlar; “uslu” olan çocuğun hayali arkadaşı “yaramaz” bir çocuk olabilir. Yanlış bir durumda çocuğun “ben yapmadım, o yaptı” diyebilmesini sağlayan hayali arkadaş ebeveynleri ile daha az sorun yaşamasını sağlar.
3) Hayali arkadaş bir sorun mu?
Hayali arkadaş çocukların yaşamdaki streslerle başa çıkmasına yardım ederken ebeveynlere de problemin çözümü konusunda ipuçları sağlar.
Örneğin karanlıktan korkan bir hayali arkadaş aslında çocuğun karanlık korkusunun dışavurumudur. Hayali arkadaş sayesinde bu durumla başa çıkmayı öğrenir. Sürekli yaramazlık yapan ya da başını derde sokan hayali arkadaş çocuğun dışavurumu olabilir. Kurallar ve cezalandırma yöntemlerinin sert işlediği durumlarda bu sık görülür. Yapmak istemediği bir şeyden sıyrılmak için hayali arkadaşını kullanmak hoş bir şey değil ancak çocuklar bu durumu kullanırlar. Örneğin; yatmak istemeyen çocuk hayali arkadaşının “boş ver yatma, oyun oynayalım” dediğini iletir. Bu durumda, çocuğa karar verenin ebeveyn olduğunu hatırlatmak gerekir. Hayali arkadaşın da gelebileceği söylenmelidir. Çocuğunuz diğer çocuklarla oyun oynuyorsa, diğer çocuklarla bir şeyler yapmaktan keyif alıyorsa, hayali arkadaşı birinci önceliği değilse ve sosyalleşebiliyorsa problem yok ancak durum tersi ise o zaman önlem almak gerekir.
4) Ne yapılmalı?
Çocuğunuzun hayali arkadaşıyla onun istediği ölçüde iletişime geçebileceğinizi unutmayın. Bu ilişki sonuçta özel bir ilişki. Bu ilişkinin içinde var olmanız istenmiyorsa buna saygı göstermelisiniz. Ancak kabul gördüğünüzde ve davet edildiğinizde girmelisiniz. Kabul edildikten sonra bu ilişkinin içine çok dahil olmamak ve fikir yürütmemek daha iyi sonuç verir. Bu oyuna çok dahil olur ve kabullenici olursanız çocuğunuz gerçekle hayali birbirinden ayırt edemez hale gelebilir. Çocuk anne-babasından hayali arkadaşıyla oynamalarını isterse, anne-baba oynamalıdır ancak liderlik çocuğa bırakılmalı ve oyunu çocuk yönlendirmelidir. Çocuğunuz büyüdükçe gerçek arkadaşlarıyla yapabileceği eğlenceli aktivite sayısını artırmak iyi bir fikirdir. Böylelikle çocuğunuz gerçek arkadaşlarıyla artan bir biçimde daha keyifli olduğunu hissetmeye başlar ve zaman içinde hayali arkadaşını unutur. Değişen ve büyüyen dünyada 3-4 yaşında olmak ciddi korkutucudur. Bu anlamda ona yardım edecek ve yanında olacak bir arkadaşının olması hem yaratıcı hem de yeterli düşüncenin ürünüdür. Çocukların çoğu 5 yaş civarında hayali arkadaşlarını bırakırlar. Eğer çocuk bu yaştan sonra da hayali arkadaşına odaklanmaya devam ediyorsa, anne-baba çocuğun yaşayabileceği olası problemleri belirlemek üzere uzman bir hekimden yardım almalıdır.